Mijn paard was vroeger beslagen. Ik had geen idee waarom, mijn smid vertelde me niet waarom, en hij vertelde er ook niet bij dat hoefijzers niet goed zijn voor paarden. Achteraf gezien had ik gewild dat ik toen meer had geweten over de nadelen van hoefijzers en wat er nodig is om hoeven wèl gezond te houden. Heeft je paard ijzers? Vraag je dan eens af waarom het paard het enige dier is dat niet op zijn eigen voeten kan lopen.

Eigenlijk is iedereen het er over eens…

Misschien denk je dat een onbeslagen paard hebben ‘alternatief’ is. Het zal je dan verbazen dat bijna alle onderstaande nadelen van hoefijzers direct over zijn genomen uit de boeken van de rijksgediplomeerde smeden van Nederland…

Er zijn paarden die hun hele leven rondom op ijzers hebben gestaan en toch 30 jaar zijn geworden. Je kunt je afvragen: Was dit dankzij of ondanks de ijzers?

Als paarden niet lekker lopen wordt vaak door smeden en dierenartsen geadviseerd om ze te beslaan. Naar een oorzaak of oplossing voor het probleem wordt dan vaak verder niet gezocht. Want het dier is bruikbaar en ‘niet kreupel’.

Als ijzers goed zouden zijn voor paarden zou je ze simpelweg kunnen verwijderen en zouden de paarden dan comfortabel weglopen op hun blote voeten. We weten dat dit helaas niet het geval is. Na het verwijderen van hoefijzers gaan paarden vaak door een moeilijke periode waarin ze veel last hebben van hun hoeven.

Hoefijzers lossen hoefproblemen niet op. Ze kunnen er wel voor zorgen dat paarden hun problemen niet meer kunnen voelen. Dit lijkt positief en humaan, maar aan de andere kant zouden we voor geen enkel ander gezondheidsprobleem een paard levenslang op pijnstillers zetten zonder iets te doen aan de oorzaak van de pijn.

Bescherming en pijnstilling
Als de hoeven van paarden zo ziek of zwak zijn dat het paard zonder extra bescherming niet pijnvrij over de beschikbare ondergronden kan lopen, kan tijdelijk, terwijl er aan de genezing van de hoef wordt gewerkt, hoefbescherming ingezet worden. Hoewel hoefschoenen en flexibel plakbeslag ook bepaalde nadelen hebben zijn ze minder schadelijk dan genageld metaal.

10 erkende nadelen van hoefijzers:

De paardenvoet is een gevoelig, flexibel en doorbloed lichaamsdeel dat perfect beschermd wordt door een robuuste hoornschoen.

1) Verminderde schokdemping
De flexibele straalkussens en kraakbeenderen in de achterste helft van de hoef zorgen voor de natuurlijke schokdemping. Op diverse videos op Youtube kun je het verschil in schokdemping zien tussen onbeslagen en beslagen hoeven.

2) Fixatie van de hoef
Hoefijzers verminderen de natuurlijke flexibiliteit van de hoef. Hierdoor wordt het hoefmechanisme belemmerd (en daardoor de doorbloeding). De hoeven en onderbenen van beslagen paarden zijn door het gebrek aan doorbloeding kouder en daardoor gevoeliger voor blessures. Ook de groeisnelheid en kwaliteit van het hoorn kunnen te lijden hebben onder slechte doorbloeding.

3) Verminderde laterale flexibiliteit
De twee kraakbeenderen in de hoef zorgen ervoor dat beide zijden van de achterkant van de hoef onafhankelijk van elkaar op en neer kunnen bewegen. Op onregelmatig terrein worden zo de scharniergewrichten in het been behoed tegen verkeerde belasting. IJzers belemmeren deze zijdelingse flexibiliteit doordat ze de kraakbeenderen als het ware aan elkaar bevestigen. Dit brengt een verhoogd risico op blessures en slijtage van de gewrichten met zich mee.

4) Verminderde druk van de ondergrond tegen zool en straal
Doordat hoefijzers de hoef van de grond aflichten verliezen de zool en de achterkant van de straal hun dragende functie. Het gehele gewicht van een beslagen paard wordt door de hoefwand (‘draagrand’) en lamellenverbinding gedragen. De hoefwand zal onder deze druk eerder vervormen en ook de lamellenverbinding krijgt krachten te verduren waar deze niet op berekend is. Steunsels raken beklemd onder ijzers en zullen al snel in een verkeerde stand gaan groeien of de zool pletten.

5) Minder grip / minder gevoel
Beslagen paarden glijden sneller uit omdat metaal gladder materiaal is dan het hoorn van zool, wand en straal. Als je over diverse ondergronden rijdt (asfalt, sneeuw, nat gras) zul je merken hoeveel meer grip onbeslagen paarden hebben. Onbeslagen paarden kunnen de ondergrond beter voelen waardoor ze bewuster kiezen waar ze hun voeten neerzetten. Ook hierdoor wordt letsel voorkomen.

6) Grotere schade bij aantikken / schoppen
Dat beslagen hoeven grotere schade kunnen aanrichten dan onbeslagen hoeven spreekt voor zich. Hoewel ook onbeslagen hoeven hard aan kunnen komen… Met hoefijzers kunnen paarden zichzelf en anderen dramatisch verwonden.

7) Nagels en nagelgaten
Nagelgaten drogen het hoorn uit, verzwakken de hoefwand en vormen een ingang voor schimmels en bacteriën. Het hoorn van de hoefwand is goed isolerend. Via de nagels dringt de omgevingstemperatuur dieper binnen in de voet. Op thermografische opnames is dat duidelijk te zien.

8) Toegevoegd gewicht
Hoefijzers voegen extra gewicht toe aan het been van het paard. Hoe zwaarder het ijzer, hoe meer de biomechanica negatief beïnvloed wordt door de centrifugale krachten. In sommige disciplines worden overdreven gangen gewaardeerd, hoewel het niet moeilijk is om te begrijpen dat elke kunstmatige verandering van de beweging op de lange termijn nadelige gevolgen zal hebben. Niet alleen de gewrichten, pezen en spieren van de benen hebben hieronder te lijden, maar ook bijvoorbeeld de rug en de nek van het paard.

9) Hoefonderhoud intervallen
Gezonde hoeven groeien gemiddeld een centimeter per maand. Veel beslagen paarden worden niet vaak genoeg bekapt waardoor het paard na elke onderhoudsbeurt een standsverandering ervaart. Daarbij slijten de tenen van beslagen hoeven niet maar de hielen wel waardoor de hoefbalans al snel tussen onderhoudsbeurten in afneemt. In de loop van de tijd kan dit leiden tot problemen zoals ondergeschoven hielen en contractie. Voorhoeven, die van nature rond zijn, worden bij ijzergebruik in de loop van de tijd vaak langwerpiger/ovaler. Een van de voordelen van onbeslagen hoeven is dat ze vanzelf al slijtage ondervinden en gemakkelijk en zo vaak als nodig is, bijgehouden kunnen worden.

10) Trillingsfrequentie
Een onderzoek op de Universiteit in Zurich toonde aan dat hoefijzers een trillingsfrequentie genereren van 800 Hz, een frequentie die schadelijk is voor levend weefsel en artrose kan veroorzaken.

En dan nog het geluid…
Als ik vroeger beslagen paarden voorbij hoorde komen (bijvoorbeeld de bereden politie) dan moest ik snel gaan kijken. Het geluid van ijzers associeerde ik met iets fijns; paarden! Nu ben ik het geluid van ijzers helemaal ontwend en als ik het hoor vind ik het een knarsend, metalig rotgeluid. Het is niet te onderzoeken wat paarden er zelf van vinden, maar ik denk dat zij, als prooidier, zich ook prettiger voelen zonder dat hun klip-klop geluid vanaf een kilometer afstand hoorbaar is. Er zijn veel paardeneigenaars die hebben ervaren dat hun schrikachtige en gespannen paarden rustiger en makkelijker werden nadat de ijzers verwijderd waren.

Wens jij nog meer inspiratie en tips te ontvangen?

Abonneer je gratis op Paardentaal Magazine