Fotograaf: Sarina Vanhoorn

Ik heb mij laten inspireren door de Amerikaanse psycholoog Clare Graves (1970). Hij onderscheidt acht intuïtief herkenbare waardenstelsels die het denken en doen van mensen bepalen. Ik houd het voor deze toepassing op horsemanship bij zeven waardenstelsels. De drijfveren en de daarmee samenhangende waarden en gedrag worden elk met een eigen kleur aangegeven, een abstract symbool, die een beetje magie aan het model toevoegen. Paars, blauw, groen en turkoois zijn groepsgericht; rood, oranje en geel zijn individugericht. De affiniteit voor deze waardensystemen verschilt van mens tot mens. In de loop van je leven kun je meer inzicht verwerven, andere drijfveren ontdekken, en zo authentieke wijsheid en een sterk vertrouwen opbouwen. Bewustwording vernietigt als het ware de oude en laat de nieuwe (paarden)mens ontstaan.

1. Paars is de drijfveer die veiligheid en zekerheid zoekt;
2. Rood is de drijfveer die staat voor durf, snelheid en kracht;
3. Blauw is de drijfveer die zekerheid en duidelijkheid wil creëren;
4. Oranje is de drijfveer die vooruitgang, resultaten en prestaties wil laten zien;
5. Groen is de drijfveer die harmonie en sociale verbanden voorop stelt;
6. Geel is de drijfveer die wil analyseren, begrijpen en doorgronden;
7. Turkoois is de drijfveer die staat voor vrijheid, het spirituele zijn (allesoverstijgend).

De 7 waardensystemen, toegepast op horsemanship

Allereerst, de hieronder beschreven (paarden)mens is niet identiek met de levende (paarden)mens. Het is een “archetype”, een beeld. En voor de duidelijkheid, er is geen sprake van een goed of een fout waardensysteem. Alle waardensystemen zijn even belangrijk en evenwaardig.

1. Paars (“ik overleef”, “ik verzeker wat is”)

Paardenmensen met een sterk paarse voorkeur hechten veel waarde aan controle, routines, resultaten. Met gevoelige paarden kunnen ze niet overweg. Hun paarden moeten zich goed gedragen. Ze verwachten gehoorzaamheid, respect en goede prestaties bij wedstrijden (dressuur, Western, reining, alle disciplines). Ze zijn heel competitief en stellen hoge verwachtingen aan zichzelf en hun paarden. Ze willen winnen! Ze kunnen door de buitenwereld als ongevoelig ervaren worden.

Kernkwaliteiten: basisveiligheid, respect vragen en krijgen, directief, resultaatgericht

Valkuilen: dominantiemodel, geen vertrouwen, veel hulpmiddelen nodig, paard “intomen”, dogmatisch, rigide, angstig

Groeimogelijkheden: bitloos rijden, zonder zadel rijden, zich door het paard laten leiden, paarden(f)luisteren

2. Rood (“ik beheers wat is”)

Paardenmensen met een sterk rode voorkeur zijn extreem extravert. Zij denken en handelen snel en impulsief. Zij hechten veel belang aan respect en zijn natuurlijke leiders. Rood ziet paarden als uitdagingen. Zij houden van snelle, competitieve paarden met veel uithouding, die hen een adrenalinekick bezorgen. “Weinig regels, veel energie en veel plezier!” Zij hebben een natuurlijk talent om paard te rijden in al de disciplines: jumping, cutting, racen, endurance,… Zij geven zich helemaal en hebben een sterke emotionele connectie met hun paard.

Kernkwaliteiten: kracht, leiderschap, natuurlijke band met paarden, geen angst

Valkuilen: dominantiemodel, onvoorspelbaar, egocentrisch, ongeduldig, agressief, weinig (zelf)discipline

Groeimogelijkheden: stapwandelingen, verzorgen, groomen, “niets doen”

3. Blauw (“ik bedenk wat is”)

De blauwe paardenmens is eerder introvert en analytisch georiënteerd (wetenschappelijk, rationeel, geen emoties) en houdt van duidelijkheid. Hij heeft een hoge theoretische intelligentie, leeft vaak “in zijn hoofd”. Hij is een perfectionist. Hij heeft soms moeite met connectie met paarden te maken. Hij houdt van zelfverzekerde paarden en van zogenaamde “perfecte” paarden (bv. Secretariat). Hij is niet goed met onvoorspelbare, ongemanierde en getraumatiseerde paarden. Hij dweept vaak met één methode (klassieke dressuur, natural horsemanship, rechtrichten, clickertraining, bitloos rijden, natuurlijk hoeftrimmen, boomloos zadel,…).

Kernkwaliteiten: discipline, goede gezondheid van het paard, instructeur/trainer

Valkuilen: streng (goed of slecht, zwart-witdenken), niet geneigd tot verandering, rationalisaties, onbegrip

Groeimogelijkheden: ontspannen samenzijn met paarden, lichaamstaal gebruiken, werken met energie

4. Oranje (“ik ben succesvol”)

Paardenmensen met een hoge oranje score gaan voor het resultaat, de trofee en het persoonlijke succes. Oranje ziet kansen en is bereid om risico’s te nemen. Oranje zal doen wat nodig is om het gewenste resultaat te behalen. “Het doel heiligt de middelen.” Oranje is competitief en dat maakt dat hij enkel op de korte termijn focust. Moeite met frustratie, woede, onmacht. Oranje wil erkenning voor wat ze bereiken en wil gezien worden. Ook het paard mag gezien worden: het is erg duur, heeft een fraai exterieur, een luxe uitrusting.

Kernkwaliteiten: zelfvertrouwen, succesvol, doelgericht en efficiënt

Valkuilen: dominantiemodel, overvraagt zijn paard, succes ten koste van het paard, statusgericht, egocentrisch

Groeimogelijkheden: oog voor paardenwelzijn, optimale gezondheid, paard verzorgen, laten ontspannen

5. Groen (“ik aanvaard wat is”, verbinding)

Deze paardenmens weet hoe met paarden om te gaan. Hij is sociaal intelligent. Liefde, zorg en een hoge empathie zijn typerend. Groen staat voor een sterke emotionele connectie. Hij werkt hard om dit te bereiken: grondwerk, grooming, kudde-observaties, ontspannen samenzijn met paarden. Zijn motto is: “Luister naar je paard.” Horsemanship moet aansluiten bij de natuur, de noden en behoeften van paarden. Groen houdt van rustige paarden en van recreatief rijden en heeft moeite met gereserveerde (niet-emotionele) paarden en met dominante, agressieve, competitieve paarden.

Kernkwaliteiten: warm, inlevend, goedheid, harmonie, ontspanning, paardentaal, relatiegericht

Valkuilen: zwak leiderschap, conflictvermijdend, weinig risico, geen resultaten, paard als “huisdier”

Groeimogelijkheden: het paard echt “paard” laten zijn, het paard laten “schitteren”, communicatie, partnerschap, coaching met paarden

6. Geel (“ik wil”, zelfbewustzijn, zelfverwerkelijking)

Geel is de kleur van individuele vrijheid en onafhankelijkheid. Paardenmensen met een hoge gele score zoeken autoriteit in zichzelf. Ze gaan hun eigen gang en kunnen eigenwijs overkomen. Ze houden ervan om zaken te overdenken en te doorgronden. Geel is open en tolerant naar andere visies van horsemanship zonder zich ermee te vereenzelvigen. Bij problemen zoekt hij naar de kern, de waarheid, de beste oplossing voor het paard voor de lange termijn. De gele mens is dan ook kritisch en wil op basis van argumenten overtuigd worden. De gele denkkracht kan door de buitenwereld als lastig en ingewikkeld ervaren worden.

Kernkwaliteiten: authentiek, intuïtief, begrijpend, creatief leiderschap, gaat naar de essentie

Valkuilen: gereserveerd, eigenwijs, kritisch

Groeimogelijkheden: instructeur/trainer, coaching met paarden

7. Turkoois ”(“ik ben”)

Turkoois ziet dat alles op aarde samenhangt en weet zich onderdeel van het grote geheel. Dit inzicht wordt verkregen door het integreren van intuïtief voelen en weten. Turkoois wil begrijpen en dienen. Paarden worden kalm in aanwezigheid van turkoois. Het symbool van turkoois is de centaur. “Mens en paard zijn één.” Turkoois heeft vaak genezende kracht (emotionele energie, onmiddellijk begrijpen) en kan op elke plaats met elk paard connectie maken. Turkoois is vrij zeldzaam en wordt maar bij weinig paardenmensen gezien. Vals, egocentrisch, onecht turkoois komt men vaker tegen. De buitenwereld ervaart turkoois vaak als wereldvreemd, zweverig en weinig concreet.

Kernkwaliteiten: holistisch, intuïtief, eenvoudig, inspirerend, onbaatzuchtig, genezende kracht

Valkuilen: weinig concreet, geen realiteitszin, vaag, wereldvreemd

Groeimogelijkheden: mentor, inspirator, spirituele meester

En nu is het tijd voor de analyse!

Aan de hand van het model kun je je eigen horsemanshipstijl bepalen. Je kunt een sterkte/zwakte analyse maken en een plan om je te verbeteren. In welke stijl herken je jezelf het meest? En in welke stijl het minst? Hoe helpt je stijl je? En hoe beperkt je stijl je? Welke kleur heb je nodig om in balans te komen? Wat kun je eruit leren over wie je werkelijk bent? Als je beter begrijpt waarom je dingen doet zoals je doet, heb je een belangrijke sleutel in handen om je horsemanship naar een hoger level te brengen. Wat zijn je groei- en ontwikkelingsmogelijkheden?

“Mensen eren hetgeen binnen het bereik van hun kennis ligt, maar beseffen niet hoe afhankelijk ze zijn van wat er buiten ligt.” Zhuang Zi

Onzichtbare drijfveren vormen de basis van je waarden en normen en komen in je gedrag tot uiting. Analyse van deze drijfveren maakt duidelijk hoe je de wereld ziet, hoe je paarden ziet, wat je van paarden verwacht, wat je sterktes en zwaktes zijn, hoe je het beste kunt groeien. Het model biedt de mogelijkheid om te bepalen met welke paarden je wel en niet graag samenwerkt, het soort leiderschap dat je ontwikkelt, of je met je paard een connectie hebt, enz.

7 Manieren van zijn, 7 stijlen van horsemanship. M.a.w. de werkelijkheid van je eigen leven en van je horsemanship kan je veel leren over wie je werkelijk bent. Maar als je eenmaal tot je kern (=je unieke zelf, geel) doorgedrongen bent, kun je worden wie je wil. Je weet dat je verantwoordelijk bent voor je gevoelens, je waarnemingen, en wat er “achter” ligt: je ideeën, je opvattingen, je waarden. Je weet dat je persoonlijkheid vele trekken vertoont. En die kun je allemaal optrekken rond je kern, op de manier en in de stijl die jij verkiest. Je kunt van je leven en van je horsemanship maken wat jij wil!

Herken jij je in een bepaalde stijl?
Deel dit via een reactie onder mijn blog. Ik verneem het graag.