Fotograaf: Johanna Tallon
Symptomen van trauma
Bron: Equus universalis
Onhandelbaar paard?
Daar stond hij. Groot, imposant, donker en dreigend. In de energetische wereld zou men zeggen dat hij een donker aura had. Hij zette zijn stekels op naar wie ook maar enige toenadering zocht of zelfs nog maar die stille wens koesterde. Wat herkende ik die houding goed! Die stoere, waag het niet om dicht bij me te komen-houding. Eronder een brandend verlangen naar de ene lefgozer, die de durf en het doorzettingsvermogen zou hebben om zijn muur te doorbreken. De frêle, ongelofelijk tedere zachtheid, die hij ooit herbergde, was niet langer zichtbaar. Uit voorzorg had hij haar veilig weggeborgen onder een hard pantser van onverschilligheid en woeste boosheid. Die boosheid was gericht tegen ieder die hem te dicht benaderde, zowel mens als paard. Vanuit het niets kon hij dan plots uitvallen. En toch vertrouwde ik erop dat ook dit uiteindelijk zou goedkomen. Uit ervaring weet ik immers dat diegenen, die er de grootste nood aan liefde en zachtheid hebben, dit vaak ook het hevigste afweren.
De aanhouder wint
Hij was nog maar net 4.5 jaar toen ik hem de eerste maal zag. Ondanks zijn jonge leeftijd had hij zijn portie aan tegenslagen al ruimschoots achter de kiezen. Een jonge volbloedhengst met een excellente, veelbelovende bloedlijn. Zoals gebruikelijk in de sportwereld werd ook hij véél te vroeg onder het zadel gebracht. In de loop van zijn opleiding werd omwille van “onhandelbaar” gedrag overgegaan tot castratie. Een onverwerkt verlies, dat hij jarenlang gelaten met zich had meegedragen maar dat zijn zelfvertrouwen een ferme knauw had gegeven. Respectloze castraties kunnen ervoor zorgen dat een disbalans in het sacraal chakra optreedt. Een slechte werking van dit chakra zorgt ervoor dat het paard zich slecht voelt en zelfs nijdig uit de hoek kan komen.
Dit gegeven en de rigide sporttraining, die hij genoten had, zorgden ervoor dat zijn vertrouwen in de mens ver te zoeken was. Wanneer ik nog maar met hem de springpiste of de galoppiste, waar hij menig trainingsuren gesleten had, opwandelde, ging hij onmiddellijk over tot de faint-fase. Dit is de allerlaatste van de vier coping-mechanismen, die een paard hanteert in stressvolle situaties. Deze mechanismen in chronologische volgorde zijn:
Flight or fight
In het wild zal een paard voornamelijk ervoor kiezen om te vluchten (flight). Zelden zal hij ervoor kiezen te vechten (fight), tenzij hem geen andere keuze gelaten wordt. Ook gedomesticeerde paarden kiezen vooral voor deze weg van de minste weerstand. Hoewel sommigen, wanneer ze zich te zeer bedreigd voelen toch overgaan tot de vechtrespons. Dit zijn de paarden waarbij de angst omslaat in agressieve reacties zoals bijten en slaan. Deze reacties zijn echter nooit kwaadwillig maar slechts één van de manieren van het paard om met zijn angst om te gaan.
Freeze
Daar waar de vluchtrespons vlot (h)erkend wordt, is dit niet het geval voor de freeze-impuls. Wat houdt dit dan in? Het paard ziet iets in de verte, het hoofd gaat omhoog en het paard houdt zich stokstijf. De freeze-respons wordt zelden als dusdanig gezien en wordt dan ook vaak door paardenmensen benoemd als koppigheid of onwil van het paard. Het is echter veelal de voorloper van de flight-respons.
Fool around
Paarden, die het leidtouw vastnemen, niet stil kunnen staan, met hun neus tegen je aan duwen… Vaak wordt dit gedrag als typisch voor een alfa of dominant paard gezien of simpelweg als gedrag dat zich voordoet uit verveling. Terwijl het eigenlijk verschillende manieren van het paard zijn om met een moeilijke situatie om te gaan.
Faint
Deze respons komt niet zo vaak voor als de drie voorgaande. Het komt vaak voor bij het trailerladen wanneer een paard gepusht wordt op de trailer te gaan, verstijft en uiteindelijk in mekaar zakt. Ook tijdens sterk doorgedreven trainingen kan deze respons voorkomen. In zulke situaties blijkt een paard perfect in staat een welbepaalde taak uit te voeren. Wanneer hem nadien gevraagd wordt ‘het geleerde’ op commando opnieuw te doen, ken hij dit plots niet langer uitvoeren. Velen zullen in zulke gevallen hun paard als dominant of werkweigerig beoordelen maar wat is er eigenlijk aan de hand? Wanneer het paard tijdens het leerproces geconfronteerd wordt met pijn of angst wordt het stresshormoon, ACTH vrijgegeven. Dit hormoon zorgt ervoor dat het dier voornamelijk de reactieve of reflexmatige kant van zijn brein benut in plaats van de kant waarin het eigenlijke leerproces zich voltrekt. Door het hoge niveau van dit stresshormoon wordt het eigenlijke leerproces compleet afgeblokt. Verkeerdelijk wordt dan verondersteld dat het paard dominant of ongehoorzaam gedrag vertoont terwijl het eigenlijk gewoon niet in staat is om te begrijpen wat er van hem gevraagd wordt.
Tijd heelt alle wonden
Afgelopen zomer was zijn vertrouwen in mij eindelijk voldoende groot om me deelgenoot te maken van wat er in hem leefde. Tijdens de energetische healing, waartoe hij notabene zelf het initiatief had genomen, voelde ik zijn pijn. Dit was het resultaat van twee jaren onvoorwaardelijke liefde, van vallen en opstaan, van radeloze twijfel en verbeten doorzetting, van aantrekken en afstoten en bovenal van blijven geloven in zijn goede inborst.
Mens sana in corpore sano
Een gezonde geest in een gezond lichaam. Persoonlijk geef ik er liever een andere wending aan. Een gezond lichaam dankzij een gezonde geest. In die optiek speelt natuurtherapie een sleutelrol bij het herstellen van een trauma. Natuurtherapie gaat uit van een holistisch beeld. De persoon of het dier wordt als één geheel gezien, lichaam en geest. Genezen gaat dan om het herstellen van de disharmonie tussen beiden. In de tijdspanne dat ik mijn paard behandelde met natuurtherapie en energetische therapie heb ik hem zowel mentaal, emotioneel als fysiek zien transformeren. Tegenwoordig is hij mijn sterkste coachpaard, degene die wanneer het er echt toe doet een ware doorbraak kan forceren. Het nut van en de voorwaarden waarop een traumapaard kan ingezet worden bij coachsessies heb ik reeds in een eerdere blog vermeld. Daarvoor verwijs ik je dus graag naar mijn volgende blog ‘Coachpaarden zijn als kameleons’ welke welra online gaat in Paardentaal Magazine.
There is a crack in everything. That’s how the light gets in – Leonard Cohen
Geloof jij in lost causes?
In second chances?
Geloof jij dat elk paard op zijn eigen manier een kostbare parel is, zolang zijn talenten naar waarde geschat worden en op de juiste manier ingezet worden?
Ik wel!
En ik hoor graag hoe jij daarover denkt.
